Soğutucu akışkanların kullanımı sanayi tipi ve endüstriyel tip soğutucular olarak kullanılır. Soğutucu akışkanlar, pek çok ısıtma soğutma sistemlerinde kullanılır. Ayrıca düşük seviyede buharlaşma sıcaklığına sahip olmalıdır. Eğer daha verimli bir sistem oluşturulmak isteniyorsa ısı tutma kapasitesinin daha yüksek olması gerekir. Avantajları arasında korozyon meydana getirmemesi ve sistemin işleyişini bozmamasıdır.

Soğutucu Akışkan Nedir?

Soğutucu akışkan, ısıtma ve soğutma çevrimleri için kullanılmakta ve sistemde bulunan ısının transferini sağlayan bir akışkandır. Alım satım işini genellikle gaz yapmaktadır. Bunun sebebi ise soğutucu akışkanların kullanımı bakımından oda koşulları altında gaz halinde olmasından ileri gelir. Ancak soğutma çevriminin içinde hem gaz hem de sıvı olarak çevrime katılırlar. Soğutucu akışkanlar, sistemden ısı çektiği zaman buharlaşma olur. Sisteme ısı verdiği zaman da yoğunlaşıp sıvı hale geçer.

Soğutucu Akışkanların Özellikleri

Soğutucu akışkan, karşısındaki maddeden ısının soğutucu akışkana doğru transferinin sonucunda söz konusu olan maddenin soğutulmasını sağlamaktadır. Soğuk akışkanlar, elverişli olan fiziksel ortamlara göre çalışma mekanizmalarına sahip olup bir diğer şekilde; buharlaştırılabilir ve sıvılaştırılabilir özelliklerde olmalıdır. Yani her soğutucu her yerde kullanılmadığı gibi, soğutucuların kullanım alanları değişkenlik gösterir. Soğutucuların ısıyı emme özelliği olduğu için ortamda soğumayı gerçekleştirir.

Soğutucu akışkan Şarjı

Soğutucu Akışkan Şarjı yapılırken tüm montajın tamamlanmış olması gerekir. Bunun yanı sıra soğutucu akışkan miktarı azalmış olan soğutma sistemlerine yapılmaktadır. Şarj edilen sisteme öncelikle basınç testi yapılarak akabinde kaçak testi yapılmalıdır. Daha sonra da sırasıyla kir, nem, yoğuşmayan gazlar, vakumlama işlemi yapılır ve arındırılır. Sistem tam olarak kuru ve temiz duruma getirildikten sonra soğutucu akışkan şarjı yapılmaya başlanabilir. Miktar, sistemin verimli bir şekilde çalışması ve soğutucu akışkanların kullanımı için oldukça önemlidir.

Soğutucu akışkan Çeşitleri

Soğutucu akışkanlar üstünde R harfi olan tüplerde sanayi ve yan kuruluşlar vasıtasıyla satışı gerçekleştirilen bir üründür. Soğutucu akışkanların kullanımı konusundan sonra, soğutucu akışkanların çeşitleri nelerdir tek tek açıklayalım

R11: Düşük sıcaklı basınçlı bir soğutucu olup ozon tabakasını tahriş ettiği için kullanımı uygun görülmemiştir. 350 ile 10 000 Kw gücünde soğutma kapasitesi olan su soğutucu sistemlerde kullanılır.

R12: Soğutma amacıyla kullanılan ve en sık kullanılan soğutucu akışkan çeşididir. Bu sistem, zehirleyici, patlayıcı veya yanıcı olmadığı için güvenle kullanılmaktadır.  

R13: Oldukça düşük sıcaklıklarda kullanılan (-45 ile -70°C) soğutucu tipidir. Çok az sayıda endüstride kullanılır.

R13B1: Yine R13 gibi aynı sıcaklıktadır. Yüksek oranda ozon tüketme kapasitesi olduğu için üretimi durdurulmuştur.

R22: Oldukça güvenilir olup, zehirli, patlayıcı ve yanıcı bir akışkan değildir. Daha çok derin soğutmalarda kullanılır. Ancak ev tipi soğutmalarda çok fazla yer kapladığı için tercih edilmemektedir.

R23: Düşük sıcaklıkların soğutucusu şeklinde adlandırılarak R13’ün alternatif ürünüdür. Ancak yüksek bir sera etkisine sahip olup R12’den 3 kat daha fazla etkiye sahiptir.

R14: Yanıcı ve zehirli olmayan soğutucu maddenin 80 UC ile 120 UC arasında endüstriyel ısı pompası şeklinde kullanılan bir çeşittir.

R123: R11’e en uygun alternatif ürün olup santrifüj soğutucu üniteler için kullanılmaktadır. Fakat bu ürünün diğer özelliği R11’e oranla metalik olmayan malzemeleri etkileyebilme gücü daha fazladır. Bu sebeple de R123’e geçiş yaparken kauçuk temelli malzemenin değiştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca R11’e göre daha düşük bir enerji verimi vardır. Kullanıldığında ekstra önleme tedbirleri alınmalıdır. Aksi takdirde zehirlenme oranı yüksektir. 8 saatte maruz kalma oranında verilecek en yüksek doz 10 ppm olmalıdır.

R134a: Fiziksel özellikleri ve termodinamik özellikleri bakımından R12’ye yakın bir soğutucudur. Ozon tüketimi yoktur ve uygun soğutucular arasına girer.

R143a: Uzun bir süre R502 ve R22 için alternatif şeklinde kullanılmış olup, amonyak kullanımı bakımından uygun değildir. Bu yüzden de düşük sıcaklık uygulaması yapıldığı zaman kullanımı uygun görülür. Dönüşümde ve yeni kullanım alanlarında önleme tedbirleri alınması gerekir. Yanıcı özelliği oldukça fazladır.

R125: Yine R143a gibi R502 ile R22’ye alternatif olarak kullanılan bir soğutucudur. R143’ün amonyak kullanımı uygun görülmediği zamanlar düşük sıcaklıklarda kullanılır. Yanma özelliği yoktur ve sera etkisi R134a’dan 2 kat fazladır.

R152a: Sera etkisi oldukça düşük olan bu ürün, ozona da zarar vermemektedir. Isı pompalarında kullanımı R12 ve R500’e alternatif olan bir üründür. Ayrıca R12 ve R134’ten daha fazla COP’a sahip olan bu ürün, mineral yağlarla oldukça uyumludur. Zehirleyici özellik göstermeyen ve kokusu olmayan bir yanıcıdır. Termodinamik ve fiziksel özellikleri ele alındığında R12 ve R134’e yakın olduğu için dönüşümlerde kompresör üzerinde herhangi bir modifikasyona ihtiyaç duymamaktadır.

R401A: Zeotropik bir karışım olup R22, R152a ve R124’den oluşan; ayrıca R12 için de alternatif olarak kabul edilmektedir. HCFC içeriğinden dolayı tek alternatif değildir. 2030’a kadar kullanılabilmektedir.

R402A: R22, R125 ve R290’dan oluşan ve R502 için alternatif kabul edilir. 2030’da kadar kullanılabilir.

R404A: R125, R134a ve R143a’dan oluşarak R502’ye alternatif bir soğutucudur. HCFC içeriğinden dolayı tek kullanılmaz ve 2030’a kadar kullanılabilmektedir.

R407A / R407B / R407C: R32, R125 ve R134’den oluşan ayrıca R502’ye de alternatif olarak kabul edilir.

R410A: R32 ve R125’den R22 için alternatif kabul edilen akın azeotrik bir karışımdır. Ozon tabakasına zarar vermeyen bu soğutucu çeşidi iki HFC’nin karışımıdır. Ayrıca R22’ye oranla daha yüksek bir çalışma basınçlarına ve soğutma kapasitesine sahiptir. Teorik olarak termodinamik özellikleri bakımından R22 kadar iyi değildir. Fakat ısı transferi özelliği bakımından oldukça iyi bir üründür.

R500: R12 ve R152a’dan ortaya çıkan azeotropik bir karışım olup düşük bir oranda da R12’ye alternatiftir. Ayrıca R12’den de daha iyi bir COP değerine sahiptir. Dolayısıyla yine %10-15 de daha yüksek bir hacimsel soğutma kapasitesi vardır.

R502: R22 ve R115’den meydana gelen azeotropik bir karışım olan ve yoğun bir şekilde de soğuk taşımacılık ile ticari soğutucudur. CFC içerdiğinden dolayı üretimi durdurulmuştur.

R507: R125 ve R134a’dan meydana gelen bir alternatif olarak kullanılır.

R717: Günümüzde fluo-karbon ailesinin dışında kalan geniş oranda kullanılan tek soğutucu akışkan bir amonyak’tır. R717, Amonyak olarak da bilinmektedir. Zehirleyici ve yanıcı-patlayıcı özelliğe sahiptir. Fakat yine de oldukça iyi bir ısıl özelliği olduğundan dolayı iyi eğitilmiş işletme personeliyle zehirleyici etkisi fazla olmayan alanlarda kullanılır. Bu alanlar;

1 - Soğuk depoculuk

2 - Buz üretimi

3 - Buz pateni sahası

4 - Donmuş ürün paketleme

Tüplerin Dolumu

Özel dolum tesislerinde uygun koşullarda soğutucu akışkan tüplerin dolumu işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Tüm bunlar yapılırken iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uygun olarak yapılmalı ve işçi sağlığı da çevre sağlığı da risk altına alınmamalıdır.

Soğutucu Akışkanların Kullanım Alanları

Soğutucu akışkanların kullanımı ve kullanım alanları arasında otomobiller, binalar, soğutucu ekipmanlar olmak üzere pek çok kullanım alanı mevcuttur. Kullanılmakta olan soğutucu akışkanların aslında temel kullanımı ısıtma / soğutma çevrimlerini gerçekleştirir. Soğutucu akışkanların kullanım yerleri;

1 - Su sebili

2- Binalar için kullanılan ısıtma ve soğutma olmakla beraber iklimlendirme sistemleri

3 - Isı pompası ve soğutma makinelerinin kullanıldığı bütün sistemler

4 - Ev tipi klimalar

5 - Derin dondurucular vb.

6 - Buzdolabı

7 - Endüstriyel tipi ısıtma – soğutma sistemleri

8 - Araç tipi ısıtma ve soğutma

9 - Soğuk hava depoları